door Marjan Nijland e.a.

De Kwaliteitstool voor Groene Schoolpleinen (GSET), ontwikkeld door de VU onder leiding van Jolanda Maas en Nicole van den Bogerd helpt gemeenten, scholen, ouders en ontwerpers/ hoveniers op weg naar écht groene schoolpleinen.

Kennisbijeenkomst SZ Expertisenetwerk, 4 oktober 2024 in Zaandijk

Tijdens deze Springzaad netwerkbijeenkomst bij basisschool ‘Het SchatRijk’ gaf Nicole van den Bogerd een toelichting waarom deze tool is ontwikkeld. Ze vertelde tevens hoe deze kan bijdragen aan de kwaliteit van de groene schoolpleinen en daarmee aan het bevorderen van biodiversiteit en klimaatbestendigheid. De intentie is dat iedereen uiteindelijk zelf met deze kwaliteitstool aan de slag moet kunnen. De Groene Schoolpleinen Evaluatie Tool (GSET) is vooral bedoeld om te inspireren, ook zit er een groei element in, zodat hij op meerdere momenten in het proces gebruikt kan worden, om resultaten zichtbaar te maken.

Aan de slag

De aanwezigen gaan na de presentatie in groepjes zelf aan de slag. De ontwikkelde tool wordt ingezet met de buitenruimte van basisschool ‘Het SchatRijk’ als voorbeeld. Deze wordt langs de spreekwoordelijke meetlat gelegd o.a. voor wat betreft speelwaarden en uitdagingen en groene inrichting.

In de afgelopen jaren zijn veel groene schoolpleinen ontworpen en aangelegd. Inmiddels zijn ze er in vele soorten en maten, verspreid over het land. Ontwerpers, bouwers en opdrachtgevers hebben zo hun ideeën over wat de belangrijkste ingrediënten zijn om tot een fraai groen schoolplein te komen.
Maar wil je weten of een groen schoolplein wérkelijk bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen, of de biodiversiteit met de groene speelplaats bevorderd wordt en of het geheel klimaatbestendig is, dan dien je verder te kijken.

Jolanda Maas en Nicole van den Bogerd, onderzoekers van de VU Amsterdam, hebben wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de kritische factoren die bepalend zijn voor een geslaagd groen schoolplein. Hun bevindingen hebben zij verwerkt in een bruikbaar instrument, de Groene Schoolpleinen Evaluatie Tool (GSET).

De aanwezige partners en andere geïnteresseerden konden de bevindingen uitwisselen en deelden hun ervaringen en er was ruimte om vragen te stellen over de inzet en het gebruik van de tool.

Buitenruimte bij scholen (pleinen) worden aangepakt en vergroend. Als school is het zaak om ook meteen te bedenken en bespreken hoe het geheel daarna onderhouden wordt.

Een zorg welke geuit wordt is: Hoe borg je als school de continuïteit en kwaliteit? Leg zaken vast in je beleid en visie als school zodat bij een overdracht, wisseling van personen weinig verloren gaat.

Vignet Groene Schoolpleinen

Het is natuurlijk geweldig om als school ook anderen te kunnen laten zien dat er hard aan gewerkt wordt. Als scholen denken onze buitenruimte begint nu echt een ‘parel’ te worden, kun je bij Springzaad een aanvraag indienen voor het verkrijgen van een vignet.

En natuurlijk geldt dit ook voor hoveniers/ ontwerpers die zo’n school een vignet cadeau zouden willen doen.

Reactie van deelnemer: Anno Kuindersma | Anno 2000, ontwerpers en hoveniers:

Fantastisch vond ik het afgelopen vrijdag. Nogmaals dank.

De zetting van de bijeenkomst midden in de praktijk en de organisatie met veel lekkers. Een wetenschapper die met een heel helder en kort verhaal de link ter plaatse met de praktijk kan leggen. Heel goed en bijzonder, volop inspiratie.

De totale sfeer van de fysieke ruimte doet heel veel. Maar het is meer dan dat. Hoe koppel je het aan de identiteit van het ontwerpwijs, de cultuur en andere waarden? Ik stelde als grap de vraag wat het doet met de citoscores. Dit is wat bij veel ouders leeft natuurlijk. Voor mij is onderwijs vooral attitude…

Nu mij nog wat extra verdiept in Het SchatRijk.

Wat zet de school ‘hun verhaal’ helder neer. Heel knap gedaan!

Een school met een warm bad waar iedereen welkom is.

Het internationale onderzoeksproject COOLSCHOOLS omhelst ieder jaar een conferentie in één van de projectsteden, waar het onderzoek door de wetenschappers van de aangesloten universiteiten wordt uitgevoerd. Na de opstart 2022 in Barcelona, de opvolger 2023 in Parijs, was in 2024 de gemeente Rotterdam gastgever van de bijeenkomst. 

Op 12 juni kwamen de leden van het onderzoeks-consortium van universiteiten uit Spanje, Frankrijk, België en Nederland bij elkaar om de voortgang van het 4 jaar durende project te bespreken.

Op 13 en 14 juni sloten daar nog externe deelnemers uit Nederland, België, Engeland, Zweden, Ierland en Servië bij aan, onder andere verschillende partners uit het Springzaadnetwerk.

De twee dagen van de conferentie waren rijk gevuld met lezingen, workshops en excursies.

Het team Nederland had samen met de kennispartners van de gemeente Rotterdam, IVN Nederland en Springzaad een afwisselend programma samengesteld.

Onder andere werd het Nederlandse kwaliteitstool Groene Schoolpleinen gepresenteerd door Jolanda Maas en met veel interesse ontvangen door de deelnemers. 

Een wandeltocht langs een afwisselende waaier groene initiatieven en verassende plekken in Rotterdam eindigde met een gezamenlijke maaltijd bij de Speeldernis, na ruim 20 jaar nog steeds de centrale plek voor natuurrijk spelen in Rotterdam. De rondleiding daar werd gegeven door de drie elkaar opvolgende Speeldernis coördinatoren: Sigrun Lobst (2000-2012, nu Secretariaat Springzaad), Ian Mostert (2012-2019, nu projectleider kind & natuur IVN) en Carolien Ruigrok, de huidige directeur. Onder de gastgevers op de Speeldernis waren ook een aantal doorgegroeide Speelderniskinderen van de eerste generatie, die ondertussen jongvolwassen terug zijn, om op hun beurt de kinderen van nu te begeleiden inde Natuurspeeltuin. 

De tweede dag stond in het teken van samen- en netwerken op internationale schaal. Hiervoor zijn op een grote kaart alle bekende Europese initiatieven en organisaties verzameld, die op het gebied van groen spelen en leren actief zijn. In verschillende workshops zijn knelpunten en barrières, kennislacunes en beleidsobstakels bediscussieerd . De uitkomsten werden bijeengebracht en geëvalueerd om ook na de afronding van dit project door te kunnen gaan met de internationale samenwerking rond om groen/blauwe schoolpleinen en speelplaasten.

In het middagprogramma zijn op een tweetal Rotterdamse schoolpleinen workshops gehouden.

Voor Springzaad heeft Sigrun Lobst een workshop co-creatief ontwerpen gehouden op het plein van OBS Dakpark in de wijk Bospolder.

Voor de meeste van de internationale collega’s was dit de eerste kennismaking met het bouwen van maquettes als communicatiemiddel in participatieve planningsprocessen. Desondanks was iedereen dolenthousiast aan het bouwen en spelen en liet zich inspireren door de uitwisseling met de collega’s en de beschikbare materialen. Iedereen kon zelf de kracht ervaren van de co-creatie over taal en culturele barrières heen. In korte tijd ontstonden er fantastische Speelwerelden met kunstzinnige bewoners. Aan het einde van de workshop keek iedereen verwonderd naar de met elkaar geschapen landschappen in de zandbak en viel er een aandachtige stilte voordat de deelnemers weer op weg naar huis gingen.

Volgend jaar worden de uitkomsten van het project in de vroege lente op de afsluitende conferentie in Brussel gepresenteerd.

Zodra het programma van deze bijeenkomst bekend is, gaan we op deze plek daarover berichten.

Lees achter deze link het officiële verslagje en vind links naar een aantal presentaties van de conferentie en bekijk het fotoalbum om een indruk van deze dagen te krijgen.

– Coolscools Research Highlights [download presentation]

– Rotterdam Green Agenda [download presentation]

– Green Schoolyards – How to fully tap it’s potential [download presentation]

After the presentations, participants were taken on a city walk along some green-blue spots and squares. The following spots were visited:

– Water square Benthemplein

– Schoolyard De Provenier

– Schoolyard De Margriet

– Thomas Moore outdoor classroom

– Essenburg Park

– Natural playground de Speeldernis

The following presentations were given on 14 June:

• Projects with citizen & children engagement at the University of Twente [download presentation]
• Setting up a network by the van Leer Foundation [download presentation]

After the presentations, the attendees joined the brainstorming workshop how to set up an European Schoolyard Movement. After lunch the participants visited Bospolder-Tussendijken where two workshops were given about outdoor education and community design. Find more information here.

The coolschools project team looks back with great pleasure on the successful and constructive days. The next venue will be held in Brussel in January 2025.