Ik hoor de februaristorm majestueus door de kale takken jagen en in de els slingeren de “catkins” willig mee in de deining van het moment. In een beschut hoekje langs de sloot lichten wat wilgenkatjes al zilverzacht op in de vroege voorjaarszon.
De laatste maanden van 2021 zijn wij van iets naar niets gegleden en hebben losgelaten wat was. En nu, ontwakend uit de winterslaap, stellen wij ons open om van niets naar iets toe te groeien. Grappig genoeg hoeven wij daar niet veel meer voor te doen dan ons over te geven aan het autonome proces van het leven zelf. Alleen vanuit stilte en bewegingloosheid kunnen wij immers -net als flora en fauna- horen wat er al is. Om vervolgens te constateren dat wij eigenlijk niet zoveel meer nodig hebben dan vertrouwen in wat komen gaat. Alert blijven, dat wel…. alert op het moment dat de sluimerende groeikracht vraagt om jouw actie.
Bij kinderen noemen wij dit het afwisselen van vrijbuiterij en ankertijd. Nu eens zijn kinderen vrijbuiters: volop bezig te ontdekken, in contact en in actie. Maar dan weer, en minstens zo belangrijk is er hun ankertijd: terugtrekken op hun eigen plek, niets doen, vervelen.
Om in dit ritme mee te gaan moeten wij als volwassenen eerst zelf aan de bak. Met de armen over elkaar achterover durven leunen: de pedagogiek van het “niets doen”. Terugtrekken en vanuit rust observeren waar de kinderen zelf mee bezig zijn…. hoe zij spelen en wat hun interesseert. Zodoende zijn wij in staat hun sporen te volgen en af en toe wat aansluitende sporen voor hen uit te zetten.
…. zoals een kleuter tijd beleeft… “als wij niets doen, dan kunnen we lekker spelen”.
Vertrouwen in de groeikracht, zoals de jaarringen in een boom….her-inner-ringen. Ik leef niet in het verleden maar het verleden leeft in mij. Vanuit eenvoud en dichtbij, aandachtig de rijkdom van het woord dankbaarheid ervaren, dankbaarheid voor wat er al is.
Zo kan – ogenschijnlijk inactief zijn- zich omzetten tot een krachtige actie en ontwikkelt zich een levensstijl die tevreden niets doen heel gewoon maakt.
“February”:
Today I saw the catkins blow
Altho` the hills are white with snow
White throstles sang “ The sun is good”;
They waved their banners in the wood.
They come to greet the lurking Spring
As messengers from Winter`s King.
And thus they wave while Winter reigns
While his cold grip still holds the plains.
Oh, tho`the hills are white with snow,
Today I saw the catkins blow.
uit The book of a thousand Poems- Dorothy Una Ratcliffe
‘Ons Groene Schoolplein’ is de website en werkmethode over het educatieve gebruik van het groene schoolplein. Ooit ontwikkeld vanuit het Fonds1818 project, in Zuid Holland, waarbij o.a. Springzaad regioconsulente Marian Kathmann veel tijd en energie heeft gestoken in de ontwikkeling er van. Ruim een jaar geleden hebben we de website OGS in eigen beheer gekregen (nu eigendom Springzaad) en geheel geüpdatet. OGS bestaat uit een website met zo’n 150 concrete lesactiviteiten buiten, gerangschikt naar leeftijd, thema en onderwerp. De activiteiten duren 15-40 minuten en zijn door de leerkrachten gemakkelijk zelf uit te voeren. Daarnaast hoort bij deze aanpak ook de beheer- en beleefkalender, een handig hulpmiddel om als leerkracht/team het educatieve gebruik van je groene schoolplein te verwerken in je onderwijsprogramma en structureel in te bedden. Er staan voorbeeld kalenders op de website en er is een uitgebreide handleiding te downloaden. Ten slotte hoort de training/ workshop ‘Onderhoud en beheer van je plein’ ook bij deze aanpak. Deze training is ook in de Fonds1818-tijd ontwikkeld, uitgevoerd en uitgebreid geëvalueerd. Een aangepaste workshop draait momenteel in Overijssel, waar we hem aanbieden aan leerkrachtenteams.
De Gezonde Scholenaanpak is een landelijke aanpak waarbij scholen gestimuleerd worden een gezonde leefstijl verder uit te werken op school. Zij doen dit door themagericht te werken en kunnen daarbij themacertificaten en een vignet behalen. Nu is dat vooral nog ingericht via meer bewegen, gezonde traktaties, gezonde voeding etc. Scholen kunnen een paar keer per jaar een subsidie aanvragen bij Gezonde Scholen, voor de inzet van zgn. erkende interventies; programma’s die bewezen hebben op deze thema’s effect te scoren. Sinds enige tijd is het thema milieu en natuur ook opgenomen binnen de Gezonde Scholen-aanpak. Hiervoor is gezocht naar goede lesprogramma’s/activiteiten die hier vorm aan geven. Het programma OGS van Springzaad kwam als één van de 5 pilots als veelbelovend naar voren. Na een uitgebreide screening is dit programma nu goedgekeurd als erkende interventie! Dat is een geweldige opsteker voor ons werk en zeker ook voor de groep educatoren die hier zo hard aan gewerkt hebben. Met dit pakket zijn scholen in staat om hun groene schoolplein ook educatief in te gaan zetten. Het is straks hier te vinden op de website van Gezonde Scholen:
Het kan niet anders, dan dat jouw omgeving iets met je doet, je vormt, je raakt, je laat zien hoe het op dit moment, nu, in deze tijd, gesteld is met de wereld om je heen. Afhankelijk van wat je aangereikt krijgt, zal je leren, ontdekken en ervaren hoe de wereld eruitziet. Je spiegelt je in die wereld, je verbindt je met de plek waar je leeft, je ervaart en leert van wat de omgeving je biedt.
Wat een wereld van verschil is het voor jouw ontwikkeling als je op je blote knieën, al kruipend in het gras, de Aarde leert kennen. Wat doet het met je als je met je handen in het zand mag knijpen, aaien, schuiven, wroeten, je blote voeten het verschil van kou en warmte voelen.
Wat voor gevoel stroomt er door je heen als je het water van de regen op je lijf voelt tikken, natte handen krijgt van de dauwdruppels die van de planten afrollen of zo hard in een waterplas kunt spetteren dat het opspat tot op je neus.
Wat voor verrukking geeft het je als je de zon op je wangen voelt schijnen, de wind door je haren voelt gaan, het hoge gras waar je in rolt, voelt kriebelen aan je blote armen.
Laten we jou, lief kind, de Aarde mee geven, de natuur teruggeven, de ervaringen teruggeven die jou verbinden met de Aarde en jezelf. Laten we de verbinding herstellen en de balans tussen leren uit een boek en leren door ervaring herstellen. Leren doe je vooral door eerstehands ervaringen, die beklijven in jouw lijf. Het zijn de gevoelde momenten van diepe verbinding, die jij vanuit je tenen tot in de wortelpuntjes van je haren beleeft, die tellen.
Die ervaringen maken dat jij je hele leven, en dat is hopelijk nog lang, daar op terug kunt grijpen. Als kader, als steun, als ijkpunt. Omdat het zo wezenlijk van belang is dat jij ontdekt dat je deel uitmaakt van de natuur, dat je diep van binnen weet en terug mag vinden, dat jij natuur bent. Dezelfde wetten en ritmes gelden voor jou, jij bent niet anders.
Ik wens je toe dat jij zelf de natuur mag ontdekken, op avontuur mag gaan, een ontdekkingsreis mag maken in hopelijk een groene achtertuin of een plek in de buurt. Door te leren van de natuur, te eten uit de natuur, door je tempo aan te passen aan de natuur, zal je je zoveel meer in balans voelen. Ik wens je een plek toe waar jij je kunt verbinden met de vogels, de planten, de bomen en de elementen, waar jij met al je zintuigen de rijkdom van de natuur kunt ervaren. Het is zo nodig, nu meer dan ooit, jouw toekomst hangt ervan af.
Strijders voor de Aarde
Laten we strijders voor de kinderen van de Aarde worden, strijders voor de natuur die nog rest op onze planeet. Laten we ons met elkaar bewust worden dat we op een drempel staan en als we die over zijn, we niet meer terug kunnen. Laten we beseffen dat wat wij door te geven hebben aan onze kinderen, een kwetsbaar maar ook krachtig geheel is wat te allen tijde met ons in verbinding staat.
Laten we strijders worden voor het leven, van ons en van onze kinderen. Dat betekent een geheel andere manier van leven dan je tot nu toe gewend bent geweest. Het betekent dat je achter je laat wat de Aarde geen goed doet, dat je laat varen wat de Aarde beschadigt, want daarmee beschadig je ook tevens de toekomst van de kinderen.
Laten we strijders worden voor een goede zaak, namelijk een vruchtbare Aarde waarvoor onze samenwerking wordt gevraagd. Laten we op een vreedzame en natuurlijke manier recht doen aan onze kinderen, recht zetten wat nog recht te zetten is. Word je bewust dat we op het randje leven van een diepe kloof tussen mét de natuur leven of zonder natuur leven, wat betekent dat er helemaal geen leven meer is.
Laten we strijders worden voor de natuurlijke Aarde die er nog is. Wees je bewust dat alles wat je koopt, kiest, doet en denkt, een afdruk heeft op de Aarde. Besef dat door de producten die je koopt je een hele keten in stand houdt die wellicht geen aandacht heeft voor het welzijn van de Aarde. Wees je bewust dat voor de voeding die je je kinderen geeft, misschien wel heel veel insecticiden nodig zijn geweest die van de bodem een dorre dode Aarde maken.
Laten we strijders zijn, krachtig opstaan om andere keuzes te maken, minder consumeren, meer delen en herstellen. Probeer je bij alles wat je doet je bewust te zijn welk effect het heeft op de toekomst van de Aarde en je kinderen. Elk insect dat sterft, treft ook de vogels, de roofdieren. Elke boom die gekapt wordt, treft ook de bodem, de diertjes en dieren die ervan leven. Wees je bewust dat elke actie een re-actie heeft die wellicht de natuurlijke kringloop verstoort en ook ons en de kinderen treft.
Laten we daarom strijders voor de kinderen van deze Aarde zijn, omdat het kan, omdat het niet anders kan.
Door Ity Busstra
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2021/12/horen.2_ITY_BUSSTRA-scaled.jpg19202560secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2021-12-21 16:35:492021-12-23 16:46:00#84 | Brief aan de kinderen
Eindelijk weer op excursie, we pakten het goede moment!
Petra Wevers (regioconsulente West-Brabant) en Pjotr Timmerman (SZ bestuur) namen het initiatief voor een bezoek aan twee bijzondere schoolpleinen, iedereen werkte mee en al gauw was het programma klaar. Op 30 oktober jl. gingen we met 14 mensen op weg naar een grensoverschrijdende ervaring: ondanks flinke buien en drukke Vlaamse snelwegen hadden we een fantastische dag.
Algemeen School-Oost, Bergen op Zoom
‘Groot denken, klein beginnen’ zo luidt een motto van School Oost, waar leerkracht/ IB’er en groene motor Ingrid de Graaff ons het verhaal van hun schoolplein vertelde, waar nog altijd een projectje loopt en het geheel steeds verder groeit en bloeit. Een groene oase met verschillende biotopen, wat zeker het vignet Groen Blauwe schoolpleinen verdiend. Petra reikt de prijs uit. ’n Onderscheidend groen schoolpleinen hier in regio West-Brabant, met een natuurvijver en paddenpoel, een waterpomp met goot, vlindertuin, moestuintjes, een bloemenweide en een prachtige boomhut.
‘Je plant een zaadje en er groeit draagvlak….
We werken met stapjes, altijd weer nieuwe projecten, dat zorgt voor blijvende aandacht’ zegt Ingrid hierover. Hier nog een aantal tips en trucs, die bij School Oost succesvol bleken. :
Houd de opdrachten simpel en overzichtelijk, geef de kinderen complimenten voor alles wat goed lukt en kijk hoe je hetgeen wat nog beter kan, samen kunt aanpakken…
Laat plaatselijke bedrijven helpen bij concrete klussen en geef ze bv een stuk reclamemogelijkheid, bv door bordjes te laten drukken met hun logo erop
We hebben een tijdschakelaar voor de watervoorziening op de moestuin, daardoor krijgt de tuin iedere dag een half uurtje water… zo komen de planten ook de vakanties door.
Zorg voor goed materieel, het werk moet makkelijk zijn en je moet zelfvoorzienend zijn, niet voor elk klusje iets gaan huren
Na een lange, maar gezellige reis door de aanhoudende regen, carpoolen we over de grens naar de Vlaamse buren tot helemaal naar Kortrijk. Twee bijzondere plekken daar trokken ons zo ver.
Speeldomein ‘de Warande’ in Kortrijk
Omdat beide ontwerpers (Fris in het Landschap en Studio Basta) ziek waren, werden we ontvangen door de beheerder van dit 8,5 ha grote gemeentelijke openbare speel- en verblijfsterrein, Henk Vandeginste, een ongekend gastvrije en bevlogen ambtenaar.
‘Jeugdbeleid brengt op, als je het goed voert’, is zijn eerste stelling, terwijl wij druipend en met een biertje uit de koelcel van het splinternieuwe multifunctionele zalencentrum worden onthaalt en proberen aandachtig te luisteren.
‘Het is een besteding van gemeenschapsgeld, dus het moet renderen, dat doet het alleen met goed beheer en onderhoud.’
Henk woont met zijn gezin in de conciërge woning op het terrein, want ‘Jeugdwerk gebeurt niet binnen de kantooruurtjes…’. Maar toen het terrein 24/7 open zou gaan, kon zelfs Henk niet bedenken, dat dit goed zou gaan. Ondertussen is iedereen eraan gewend en gaat zelfs dat zonder grote problemen.
Zoals er zoveel dingen op de Warande mogelijk zijn, waar wij ongelovig naar kijken en luisteren.
Er komen 55 duizend kinderen per jaar voor een van de drie functies van het domein: verblijf, vrije recreatie en speelpleinwerking.
Dus gewoon gratis spelen ergens in het grote, afwisselende speellandschap met heuvels, struiken, buizen, glijbanen, waterpartijen, bosjes en hangende boomhut.… of tegen een kleine vergoeding deelnemen aan een van de vele activiteiten in de polyvalente ruimtes, keuken en activiteitenzalen, tuintjes, een circustent en het jeugdverblijfscentrum. Die kinderen komen overwegend uit Kortrijk en het liefst op de fiets.
‘Succes wordt bepaald door beheer en contact, de plint moet goed zijn….’ zegt Henk en hij staat er als een boom in zijn grote laarzen onder de paraplu in de stromende regen.
“We hebben geïnvesteerd in tieners en daar plukken we nu vrijwilligers uit…
De vroegere speelpleinwerkers zijn de huidige beleidsmakers…. Het neemt een generatie aan investering, maar dan krijg je er heel veel voor terug.”
We kunnen ons moeilijk los maken van Henk, die nog uren zou kunnen vertellen uit de rijke schat aan ervaringen en inzichten van een gepassioneerde jeugdwerker op zijn standplaats.
Klimaatschoolplein Sint Paulus/ Kortrijk
Cedric Ryckaert (leerkracht op Sint-Paulus en medeoprichter van BLES – Buiten leren en spelen) verwacht ons echter op het Klimaatschoolplein Sint-Paulus met een heerlijke lokale lunch en net zo veel verhalen.
Cedric is een zij-instromer, komt uit het jeugdwerk en ervaarde daar hoe cruciaal het spel is. Later in het onderwijs komt hij het spel alleen als pauzevuller tegen en is verbaasd over die onderwaardering….
480 kinderen van 2,5 jaar tot 12 jaar, bezoeken dagelijks de Sint-Paulusschool, de school raakte vol en er kwam nieuwbouw en de kans op een nieuw schoolplein.
De school ligt in het centrum van Kortrijk en er worden 20 tot 30 verschillende moedertalen gesproken.
De omgeving was een betonnen vlakte, de kinderen gingen nog maar weinig naar buiten.
Het nieuwe plein telt 4000m2. Vijf jaar terug is er aan ouders en kinderen gevraagd: Wat willen jullie hier doen? Hoe wil je hier spelen en leren? Ze kregen een lange lijst aan antwoorden en op een gegeven moment kwam de school erachter dat ze wel professionele hulp nodig zouden hebben, want hoe ontwerp je een buitenruimte, rekening houdend met de cultuur van de school en de vele culturen van grote en kleine mensen op school?
De cultuur van Sint-Paulus is: actieve lessen, oog voor iedereen, veel sport en cultuur, veel evenementen, veel gasten en iedereen is welkom en ook veel bewustzijn voor natuur en milieu.
Cedric ging op onderzoek bij alle buurlanden. Zo ook maakte hij contact met Springzaad Nl en zo onstond dit idee van een excursie, maar steeds weer moesten we deze excursie doorschuiven door deze pandemie. Ook ging hij naar Berlijn naar het speelplaatscongres van ISGA (International Schoolground Alliance), hij ging ‘als een groentje heen en kwam geradicaliseerd terug’, hij wilde niet meer een stukje vergroenen, maar een radicale aanpak van de hele buitenruimte….
‘Als je je buitenruimte linkt aan je curriculum, dan komen de veranderingen van zelf …’
Vlaanderen is de meest versteende regio van Europa. De overheid kwam met een programma voor proeftuinen en € 250.000 subsidie. Op dat moment had de school net haar visie en een professioneel ontwerp met projectplan af en kon dus gauw succesvol een aanvraag indienen.
Bij Sint Paulus wateren nu alle dakoppervlakten af naar een 150.000 liter regenwater opslag dat wordt hergebruikt voor het sanitair. Er wordt geen hemelwater meer afgevoerd naar de riolering. Alleen het dakwater wordt hergebruikt. Het pleinwater is grijs water en mag niet hergebruikt worden, dat gaat naar de straatkolk en dan naar infiltratiekratten of infiltreert in de plantzones Er is voor € 300.000 geïnvesteerd in leidingen en opslag via een voorfinanciering van de school, een schenking en later veel subsidiegelden.In totaal is er uiteindelijk € 630.000 geïnvesteerd in het klimaatschoolplein. Daarbij horen ook een weerstation, technische oplossingen voor het openen van de poort op afstand voor het weekendgebruik en andere.
Van het ondergrondse watersysteem voel je op het plein verder weinig: daar zijn veel speelse heuvels en muurtjes aangelegd, sport- en spelmogelijkheden, ontmoetingsplekken en plantvakken. Er ligt een rijk gestructureerd speellandschap met opvallend veel palen & touwen om het jonge groen te beschermen van enthousiaste kindervoeten. Voor de tegelmuurtjes zijn nieuwe tegels aangevoerd, omdat de oude niet hergebruikt konden worden doordat ze gecementeerd waren. Dat maakt het verhaal iets minder duurzaam en geeft een heel strak beeld, wat wederom een mooi contrast vormt met alle speelse vormen in het ontwerp.
Het resultaat is, dat de kinderen nu weer heel graag buiten spelen, er veel minder ruzies en geplaag en veel minder verwondingen zijn.
Hier nog een paar dingen, die Cedric met ons deelde:
Het is een verhaal van de wilskracht… Eigenlijk zitten hier allemaal wilskrachtige mensen aan tafel…
Als je experts erbij haalt, hebben te kritische mensen geen argumenten meer
We hebben de kinderen naar voren geschoven als ambassadeur, gebruik gemaakt van lespakketten van Greenpeace en andere….
Wij proberen onze schoolcultuur naar buiten te verplaatsen
Een klas moet een krachtige leeromgeving zijn, waarom niet ook de buitenruimte?
Als er ideeën zijn, delen we die met de collega’s, maar als er geen energie zit, dan gebeurt het (nog) niet….
Met elke aanvraag ga je je visie aanscherpen, dat maakt je zelf steeds bewuster van wat je wilt en waarom
Met de eerste vraag naar de ouders kwamen 25 ouders, alle acties hebben over drie jaar € 25.000 opgeleverd, de acties moesten: leuk én leerzaam zijn én geld opleveren…
Alle acties geven participatieve kracht, je wilt er gewoon bij horen…..
Na het verhaal van Cedric kwam een levendige discussie op gang over de twee verschillende aanpakken van vergroenen van School Oost (kleine stappen met minimaal budget en maximale inbreng kinderen en ouders opbouwend op bestaand plein) en de Sint Paulusschool (in één keer doorpakken met geweldig budget en totale make-over van het hele plein) en de voors en tegens van de beide uiteenlopende strategieën.
Ook al waren we op het einde van de dag allemaal kletsnat en was de reis terug lang, we hebben genoten van de gezamenlijke uren en de gedachtewisseling en hopen dat we gauw weer erop uit mogen en elkaar te blijven inspireren.
Tekst en foto’s: Sigrun Lobst
Op bezoek Algemene School- Oost, Bergen op Zoom
Uitreiking Vignet Groene schoolpleinen
De moestuin
Waterklok bij de moestuin
Een van de vele kleine projecten
Een mooie toevoeging: kinderdoorsluip door een grote haag…
De buitenklas
Paddenpoel
Kabouterbos
Konijnenhok
Speeldomein de Warande, Kortrijk [BE]
Vlaamse gastvrijheid
Verblijsaccomodatie op de Warande
De hangende boomhut
Klimaatschoolplein Sint Paulus, Kortrijk
Schooleigen milieustraat
Bijenstal aan de rand van het schoolplein
Kippenhok
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2021/12/bergen-op-zoom.jpg9541272secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2021-12-21 12:24:242021-12-27 22:23:05#84 | Verslagje excursie Bergen op Zoom en Kortrijk
Een echte ‘Indian summer’ hebben we dit jaar, met veel zonnige nazomer-dagen. Zaterdag 18 september jl. was zo’n dag. We kijken terug op een geweldige bijna zomers te noemen Zandkastelen-dag in Bergen aan Zee waarop we in de ochtend aan een ambitieus groot zandkasteel begonnen in het kader van ons 20-jarig bestaan.
Er is flink geschept door kinderen en volwassenen, heel wat zand verzet 😉 Het kasteel kreeg een ware ‘toegangsbrug’ over ‘de gracht’ naar de binnenplaats. Aan de afwerking van het ‘fort’ is dit jaar minder aandacht besteed. Lekker pootje baden en poedelen voor kleintjes leek meer in trek, net als een eigen klein kasteeltje bouwen of ander spel op het strand met zand en de schepjes.
Met de vloed trokken velen zich even terug op de binnenplaats achter de muren van ‘t kasteel om te kijken wat er zou gebeuren. Je kon daar lang droge voeten houden, totdat ‘zoute kwel’ onder de muren door de boel toch blank zette. Maar eigenlijk wonnen de bouwers het van de zee, want toen het eindelijk eb werd stond achter de slotgracht het karkas van de muren nog fier overeind!
Een gezellige feestdag, met genoeg tijd om een praatje te maken, te helpen spitten en te observeren onder het genot van een snack, appeltje of drankje.
Het was zelfs warm genoeg om een duikje in zee te kunnen nemen!
Dat was het grootste cadeau deze ‘verjaardag’ van Springzaad: heerlijk weer,
veel deelnemers, jong en oud, leuke ontmoetingen, een ongedwongen sfeer.
Eind van de middag werd het Springzaad – ‘kampement’ opgebroken en keerden de genodigde kinderen en andere gasten terug naar huis.
Met een aantal partners hebben we in de avond in de luwte tegen de duinhelling aan hangend, zitten kijken naar een mooie glinstering op het water.
Herfst- en najaarsactiviteiten
En dan is daar toch plots de herfst in oktober, het laatste kwartaal van dit jaar.
We hebben als bestuur de eerste week van oktober overleg over de nadere invulling en vormgeving van de dagen welke we dit jaar nog organiseren.
Zaterdag 30 oktober is er een excursie naar Kortrijk in België waar een aantal locaties worden bezocht.
Een programma in Nijmegen e.o. waar interessante locaties worden bezocht is in voorbereiding evenals een symposium.
Er worden professionals benaderd voor een bijdrage en naar geschikte locaties en data gekeken
Behalve informatie halen tijdens deze excursies en dagen is er ruimte om onderling informatie uit te wisselen en ook zelf mee te praten en mee te denken en richting te geven aan spelen in het groen.
We informeren je als partner zodra ‘t programma in detail bekend is, maar houd zelf ook de agenda op de website en je mailbox in de gaten, zodat je zeker niets mist.
We hopen elkaar binnenkort te zien,Een goede herfst gewenst!
Bestuur Springzaad
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2021/10/P9180461-scaled-e1634243767144.jpg13331000secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2021-10-14 23:09:242021-10-15 01:43:30#83 UIT HET BESTUUR: oogstfeest….
