#81 Afronding stage Jurek Minderman

,

Beste Springzaad nieuwsbrieflezers,

Inmiddels zit mijn stageperiode er weer op en is het tijd voor terugblik.

Ik zal eerst even herhalen welke drie opdrachten ik heb uitgevoerd tijdens mijn ruime tien weken durende stageperiode. De eerste en overkoepelende opdracht was het inventariseren van speelnatuur in Nederland. De tweede opdracht was het opstellen van een aantal FAQ’s en de laatste opdracht was een inventarisatie van onderhoud rondom speelnatuur. 

Ik heb een zeer leuke stageperiode achter de rug en ik heb veel moois gezien in heel het land! Ik heb interessante dingen gezien en inspirerende mensen gesproken! Ik heb dan ook een groot compliment voor iedereen die betrokken is bij speelnatuur! Door middel van speelnatuur versterken we die band tussen mens en natuur weer!

De speelnatuur in Nederland, ik heb ruim 90 locaties bezocht. Het gaat dan van kleine schoolpleintjes die vergroend zijn tot grote speelnatuuroases. De resultaten hiervan zijn te vinden op de speelnatuurkaart van Springzaad.

Dan zijn er de FAQ’s. Ik heb er twee volledig kunnen uitwerken. De onderwerpen van die twee FAQ zijn de vliesjes die ontstaan op ijzerrijk water en hoe regenwaterafkoppeling werkt. Er staan nog meer FAQ’s in de planning zoals het gevaar van notenbomen en mocht u als lezer op- of aanmerkingen hebben, schroom dan niet om mij te mailen! (jurekminderman@springzaad.nl) 

Het laatste product wat ik heb opgeleverd is een rapport over de onderhoudskwesties. Ik heb hierin getracht een koppeling te brengen tussen alles wat ik gezien en geleerd heb in mijn stageperiode en hoop dat het rapport een handvat kan zijn voor Springzaad. Momenteel ligt het rapport nog ter beoordeling bij mijn begeleidend docent en is het rapport dus nog niet beschikbaar. Wanneer dit wel het geval is zal dit gecommuniceerd worden. 

Afsluitend kan ik nogmaals vermelden dat ik een fijne stageperiode bij Stichting Springzaad achter me heb en ik verheug me zéér op een verdere voortzetting van mijn taken op een lagere snelheid bij de stichting. Dus mocht u nog speelnatuurlocaties weten waarvan u zegt; die moeten op de kaart! Laat het weten en dan plannen we een afspraak in. Voor nu ga ik mij voorbereiden op mijn afstudeerperiode bij Provincie Gelderland!

Met speelse groet,

Jurek Minderman 

Springzaad jubileumvignet op de gevel van je groene school

, , ,

Bekroon je mooie groene schoolplein met het Springzaad jubileumvignet op de gevel van de school! 

Het vignet is een trotse uiting van een écht duurzaam, groen en levendig schoolplein. Hiermee kun je aan ouders en bezoekers laten zien, dat je waarde hecht aan kwaliteit als het gaat om een groene speel-/leeromgeving van de kinderen.

De kwaliteit is gebaseerd op een checklist die opgesteld is door het Expertisenetwerk Groene Schoolpleinen van Stichting Springzaad. 

Het is niet eenduidig te benoemen wat een kwalitatief goed groen schoolplein is. Elk groene schoolplein heeft andere kansen, kenmerken en onderdelen. We hebben een checklist opgesteld, die de belangrijkste criteria benoemt, die er echt toe doen, als je een duurzaam en levendig speels leerlandschap als buitenlokaal aan je school wilt toevoegen. Deze criteria zijn onder te verdelen in drie categorieën: inrichting, spelen en lesgeven. 

De checklist wil je helpen kansen te zien en (nóg beter) te benutten.

Vignet Groene Schoolpleinen

Springzaad heeft een lijst met belangrijke elementen opgesteld, die een ‘levendig en uitdagend’ groen schoolplein kenmerken. Als de school deze lijst afvinkt, wordt duidelijk wat er reeds gerealiseerd is en waar nog kansen liggen.

Springzaad is van mening, dat een school die grotendeels aan deze criteria voldoet, het vignet waard is. Waar nog zaken gerealiseerd kunnen worden, zal de school gemotiveerd zijn om daaraan verder te werken.

Groen doet goed!

Een school met een écht groen schoolplein is trots op dit speelse leerlandschap. 

Daar zijn allerlei elementen te vinden, die het voor kinderen mogelijk maken te midden van een levendige groene omgeving te spelen, leren en recreëren, ontdekkingen te doen, te bouwen, te creëren en experimenteren en vooral de natuur te leren kennen. 

Stichting Springzaad zet zich al vele jaren in voor speelnatuur, waaronder groene schoolpleinen. Springzaad kent een groot netwerk van vrijwilligers en professionals, zoals ontwerpers en speelplaatsbouwers, die allemaal werken aan aanleg en onderhoud van natuurspeelplaatsen of groene schoolpleinen. Springzaad doet dit door het verspreiden van kennis, good practice, het organiseren van seminars, cursussen en uitgeven van boeken en brochures.

Ook onderhoudt Springzaad verschillende websites, waarop veel goede voorbeelden van groene schoolpleinen. 

 

Het vignet

Het vignet is een hoogwaardig emaillen bord van 15 x 15 cm, voorzien van vier boorgaten. 

Verkrijgbaar bij Stichting Springzaad voor € 125,- incl. BTW, verpakking, verzending, administratiekosten

Het aanvraagformulier voor het vignet kun je hieronder downloaden

Aanvraagformulier Springzaad Vignet Groene SchoolpleinenDownload

Save the date: Feestkastelen bouwen!

, ,

In 2001 kwamen voor het eerst een aantal natuurspelers bij elkaar om met elkaar plannen te smeden over hoe de ruimte voor natuur en kinderen in Nederland te vergroten.

Deze kerngroep en de schil eromheen is in 20 jaar tijd uitgegroeid tot de Stichting Springzaad van nu.

Dit willen we vieren met een speciale editie van het jaarlijkse zandkastelen bouwen in Bergen aan Zee in September.

Hiervoor nodigen we dit jaar niet alleen jullie als medespelers uit, maar ook ‘bleekneusjes’ uit de grote stad.

Het programma van de dag zal er ongeveer zo eruit zien:

….

Wil je erbij zijn en géén moment missen? Boek dan een kamer in Nivonhuis Het Zeehuis op loopafstand van het strand.

Uit het bestuur: Een frisse wind

,

door: Marjan Nijland, april 2021

Mezen racen af en aan, gefluit al vroeg en ’s avonds weer tegen zonsondergang. Tijd om op het land en veel in de tuin te zijn, het meeste plant- en pootgoed kan de grond in. Voorkiemen van planten die pas straks na de IJsheiligen naar buiten kunnen, als het gedaan is met de nachtvorstjes. Kinderen houden heel erg van de babyplantjes op de vensterbank, lekker op ooghoogte. Tijd voor eigen zaai- en kweekexperimenten.

Inmiddels is het wel al lekker lang licht, lange dagen, Scandinavisch weer,… zou ik maar zeggen, mooie wolkenformaties en zonsop- en –ondergangen en een frisse wind !

Deze waait ook ineens bij Springzaad… als we aan het bekijken en bespreken zijn wat te organiseren … dit jaar. 

Tijdens het schrijven van een SpringzaadBio voor een projectaanvraag viel ons het jaargetal 2001 in het oog… 20 jaar geleden is het dus dat er onder de vleugels van Stichting Oase een netwerk van speelnatuurpioniers is ontstaan, de basis van de huidige Stichting Springzaad…

Bezoek aan het eiland van Brienenoord tijdens de eerste excursie van het splinternieuwe netwerk Springzaad in 2001

Tijdens een tweedaagse bijeenkomst op 28 en 29 september 2001 bezochten 28 kersverse netwerkleden groene schoolpleinen en wijkparkjes, een groen buurthuisplein, het natuurontwikkelingsgebied onder de Brienenoordbrug en een avonturenbouwspeelplaats, genaamd de Botte Spijker, die zich later zou ontpoppen tot De Speeldernis. Op de foto’s van toen een aantal bekende gezichten…

Kort erna op 10 november 2001 tijdens een bijéénkomst in Beuningen op uitnodiging van Marianne van Lier en Willy Leufgen van Stichting Oase werd de naam Springzaad aan dit initiatief / het netwerk gegeven.  

Jawel: 2021 een lustrumjaar voor Springzaad!!  Dit willen we vieren!

Spontaan ontstaan er wilde ideeën voor een groot feest, later dit jaar, gewoon buiten, passend bij de organisatie en bij een gekoesterde Springzaadtraditie…  We zien gelijk mogelijkheden om er dingen aan te koppelen, passend bij de locatie, sfeer, mensen, groot en klein uitnodigen en alvast data prikken. Met het getijdentabel in de hand is de datum bepaald:              

Op zat 18 september 2021 gaan we feestelijke zandkastelen bouwen in Bergen aan Zee!

Zet de datum alvast in je agenda en als je wilt, reserveer een kamer in het nabijgelegen Nivonhuis Het Zeehuis https://nivon.nl/accommodaties/het-zeehuis/ voor de afterparty dezelfde avond. 

Een frisse wind waait:  energie, inspiratie!

Binnenkort zullen we komen met het programma hiervoor, eerst nog wat belletjes en andere acties uitzetten. Het voelt allemaal al als een feestje!

En natuurlijk zullen we deze verjaardag dit hele jaar uitdragen, hebben we ons vrolijk meisje een kroontje opgezet. Je zult er behalve een feest, meer van gaan merken in onze uitingen naar buiten. 

Namens het bestuur en secretariaat,

Vier met ons mee!

#81 Ga mee naar buiten! – Lentebloeiers –

,

Dit artikel is bedoeld voor iedereen die met kinderen naar buiten gaat om samen van alles te ontdekken in de natuur. 

Door Marlies Huijzer en Martin Stevens

Ga mee naar buiten!

Lentebloeiers

Na een warme februari volgde een koud voorjaar. Allerlei planten bloeiden daardoor wat later en ook lang zoals vroegelingetje, speenkruid met zijn gele sterretjes en klein hoefblad. Maar tegen eind april en in mei zijn er weer andere planten te ontdekken op speelterreinen, in parken en bermen zoals paarse dovenetel, paardenbloem, madeliefje, witte dovenetel en hondsdraf. Het is de moeite waard om die eens goed te bekijken, ook om te ontdekken welke insecten de bloemen bezoeken en welke andere kleine dieren ervan eten.    

Paarse dovenetel kom je bijna overal tegen. Hier groeien de planten in het gras met paardenbloem en op de voorgrond een plukje winterpostelein. 

Ontdek het! 

Bloemen en hun bezoekers

Vormen en kleuren

Laat de kinderen goed kijken naar de vorm en kleur van de verschillende bloemen. Pak er ook eens een vergrootglas bij. Paarse dovenetel hoort bij de lipbloemigen, je ziet dan ook dat de bloemen een soort boven- en onderlip hebben. Datzelfde zie je bij alle dovenetel soorten zoals de witte en gele dovenetel en ook bij de kleine blauwe bloemen van het hondsdraf. Andere planten zoals paardenbloemen en madeliefjes hebben bloemen, of eigenlijk bloemhoofdjes, die uit allemaal afzonderlijke bloempjes bestaan. Als je een paardenbloem uit elkaar plukt, kun je dat goed zien. Het zijn net gele lintjes, daarom heten deze bloempjes, lintbloemen. Madeliefjes hebben een kring van witte lintbloemen en een geel hartje van buisbloemen. Bekijk je een uitgebloeide paardenbloem met pluis dan zie dat aan elk pluisje een zaadje vastzit. 

De pinksterbloem heeft weer een andere bloemvorm: vier bloemblaadjes die in een soort kruisvorm staan. Datzelfde zie je ook bij koolzaad en look-zonder-look.  

Bij schermbloemigen zoals fluitenkruid en zevenblad staan de vele kleine bloemetjes bij elkaar in schermen. Bloeiend fluitenkruid zorgt voor een kantachtige effect in de berm!  

Iedere paardenbloem bestaat uit heel veel kleine lintbloemen. Allerlei insecten zoals dit klein geaderd witje halen daar nectar uit.  
Pinksterbloemen met hun zacht lila bloemen hebben fijne en smalle stengelbladeren. 

Ook de bladeren van iedere plantensoort zijn anders gevormd. Het ene blad is klein en rond, het andere zoals bij weegbree lang en smal. Het ene heeft een gladde rand, andere hebben kartels, inkepingen of ronde boogjes. Als je eenmaal begint met kijken, valt je steeds meer op. Leuk om kinderen namen te laten bedenken voor verschillende soorten bladvormen zoals ‘waaiertje’, ‘lepel’, ‘druppel’, ‘hartje’, ‘veertje’, ‘handje’… 

Fluitenkruid heeft kantachtige bloemschermen en fijn verdeelde bladeren als een soort veertjes. 

 

Insecten en andere kleine dieren

Wilde planten zijn een bron van voedsel voor allerlei kleine dieren. Veel insecten zoals bijen, wespen en vlinders drinken nectar uit de bloemen. Die zoetige stof geeft hen de energie om te vliegen en zich voort te planten. De bloemen lokken de insecten door hun kleuren en vaak wijzen bepaalde patronen op de bloembladeren de weg naar de nectar. Let maar eens op bij viooltjes bijvoorbeeld, daar zie je donkere lijnen die naar het hart van de bloem wijzen dat vaak ook een andere kleur heeft. 

Bijen en dus ook hommels verzamelen stuifmeel als voedsel voor hun larven. Er zijn ook kevers die graag stuifmeel eten. De larven van vlinders, rupsen, eten van de groene bladeren. Boeiend om te ontdekken dat ze niet allemaal hetzelfde eten. Zo eten de rupsen van het oranjetipje het blad van pinksterbloemen en look zonder look en houden rupsen van koolwitjes van, de naam zegt het al, koolsoorten. 

Dus kijk niet alleen naar bloemen en bladeren, maar ook naar de dieren die op de planten zitten. Observeer wat ze doen: voedsel halen uit bloemen, eten van de bladeren of juist dieren eten die van het blad eten zoals lieveheersbeestjes en hun larven die bladluizen oppeuzelen.        

Een tuinhommel-koningin speurt in ieder klein bloemetje van de paarse dovenetel naar nectar en stuifmeel.
Ook zweefvliegen halen nectar uit bloemen.

 

Activiteiten voor kinderen

1. Onderzoek 

Zoek verschillende soorten bloeiende wilde planten. bekijk ze goed en let op kleuren en vormen van bloemen en de vorm van het blad. Welke verschillen zie je tussen de planten? Laat die ook benoemen. 

Kijk naar de dieren op en bij de planten. Wat zijn het voor dieren: bijen, hommels, wespen, zweefvliegen, kevers, rupsen, spinnen, slakken of ??? Wat doen die dieren, wat eten ze?   

2. Een herbarium maken

 Het is interessant om (delen van) planten te verzamelen en een herbarium te maken. Dat kan heel goed door de planten te fotograferen en er namen bij te zoeken. Maar ook het ‘ouderwetse’ drogen van een bloem en een blad om die later op te plakken in een boekje, is heel leuk om te doen. 

3. Tekenen

Je leert echt goed kijken als je planten natekent. Voor kinderen die van tekenen of aquarelleren houden altijd een leuke activiteit!  

4.  Filmpjes

Bekijk filmpjes over wilde planten via Schooltv en/of YouTube.

Boeken:

Zakgids Stoepplanten – Hortus botanicus Leiden (KNNV uitgeverij) 

Stadsflora van de Lage Landen – Ton Denters – Fontaine Uitgeverij

Websites:

Floron: blog over stadsplanten (Urbane flora van Nederland) : http://www.stadsplanten.nl/

www.schooltv.nl

Filmpjes: o.a. Natuur in de stad- Er is meer groen dan je denkt!, Hoe groeit een paardenbloem?, Leven op een brandnetel

Tekst: Marlies Huijzer

Foto’s: Martin Stevens