Dit artikel is bedoeld voor iedereen die met kinderen naar buiten gaat om samen van alles te ontdekken in de natuur

In de herfst hebben de meeste planten zaden gevormd en vele daarvan zijn ook al  verspreid. Maar bij een aantal planten zie je nog zaden of zaaddozen zitten, bijvoorbeeld bij teunisbloemen, venkel en stokrozen. In de periode dat planten hun zaden verspreiden, is het ook een goede tijd om zelf zaden te verzamelen en deze op te kweken. Als je nu tweejarige planten zaait zoals de teunisbloem, vormen ze  een bladrozet en bloeien waarschijnlijk volgende zomer al. Maar andere soorten zoals de wilde peen, kiemen pas in het voorjaar.    

Ontdek het! 

Verzamelen van zaden 

Ga in je omgeving, in tuinen en bermen, op zoek naar planten met rijpe zaden, bijvoorbeeld koninginnekruid, wilde peen en guldenroede. De kinderen zien vast wel dat iedere plant verschillend is. De ene soort heeft zaden in zaaddozen, bij de andere zitten er pluizen aan waarmee ze makkelijk wegwaaien op de wind. Haal de zaden voorzichtig van de planten en doe ze in zakjes of doosjes: soort bij soort. Je kunt ook bessen verzamelen, zoals die van de hulst en sleedoorn, of rozenbottels want daar zitten zaden binnenin. Hazelnoten, eikels, beukennootjes en kastanjes zijn natuurlijk ook zaden. Schrijf op ieder zakje of doos de naam van de betreffende plant, struik of boom. 

Zaaien

Om te beginnen maak je wat zaaibakken of potten klaar. Alles is geschikt, ook bijvoorbeeld plastic dozen waar ijs of afhaaleten in zat. Zorg er wel voor dat er in de bodem gaatjes zitten zodat er geen water in blijft staan, want anders krijg je schimmels en gaan de plantenwortels rotten. Je kunt voor iedere soort een aparte bak nemen en er een kaartje bij zetten met de naam van de plant erop.   

Meng biologische potgrond met flink wat zand en vul daar de bakken of potten mee. Bovenop leg je een dun laagje puur zand. In dat laagje zand zaai je de zaden en daarna strooi je er weer een dun laagje zand of heel fijn grind overheen. Tot slot sproei je er water over.  

.  

Kiemen, verspenen en planten 

De zaaibakken of potten mogen niet uitdrogen. Als je een kasje hebt, kun je ze daarin zetten. Leg er anders een glasplaat, een stuk plastic of plastic deksel overheen. Zodra de zaden goed opkomen, haal je het glas of plastic weg. Controleer tijdens het hele proces geregeld of de grond water nodig heeft.

Wanneer de zaden kiemen, verschilt per soort. In het algemeen geldt dat zaden die direct van de plant komen, vrij snel zullen kiemen. Zijn zaden in kiemrust, dus al een tijdje droog bewaard, dan kan het wel eens lang duren. Er zijn zelfs soorten die eerst een koude-impuls nodig hebben, dus daar moet ‘de vorst overheen’. 

Wanneer het zaaisel opkomt, begin dan niet te snel met verspenen. Laat de plantjes eerst wat wortels vormen, voor je ieder plantje in een aparte pot met biologische potgrond zet. Daarin kunnen ze rustig uitgroeien.   

Zolang het niet vriest, kun je de jonge planten in de volle grond zetten. Daar zullen ze meer wortels vormen. Als het echt gaat winteren, gaan alle planten in rust. Pas in het voorjaar krijgen ze een groeispurt om dan volop te gaan groeien en bloeien!   

Activiteiten voor kinderen

1. Verzamelen en zaaien 

Verzamel een aantal verschillende zaden van planten in je omgeving. Maak potten of bakken gereed en zaai de zaden. Het is de uitdaging om de zaden helemaal te laten uitgroeien tot bloeiende planten. 

2. Houd een logboek bij

Kijk geregeld hoe het met de zaden gaat. Wanneer komen de eerste groene blaadjes te voorschijn, wanneer zie je een stengeltje etc. Schrijf iedere nieuwe ontwikkeling op en noteer de datum erbij. Het wordt nog leuker als je er tekeningen bij maakt of er foto’s bij plakt.   

3.  Filmpjes

Bekijk filmpjes over zaden en kiemende planten via Schooltv en/of YouTube.

Websites

www.schooltv.nl

Filmpjes: Kiemen – zaden kunnen kiemen, Hoe groeien uien? Het hele groeiproces van zaadje tot ui, Hoe groeit een paardenbloem? Kastanjes – Een kastanje wordt een kastanjeboompje

Tekst: Marlies Huijzer

Foto’s: Martin Stevens

Als StadsOase vormen wij een coöperatie met een gedeeld enthousiasme voor natuur, stedelijke ecosystemen en avontuurlijk spelen. Deze vertalen we sinds 2015 in het vergroenen van o.a. schoolpleinen en speelterreinen in de regio (Zuid-Holland). Aan de hand van inspirerende voorbeelden, onze eigen creativiteit en met vallen en opstaan, hebben wij onze visie, stijl en werkwijze gevormd, die we blijvend door ontwikkelen. 

Met de natuurlijke speelterreinen die wij aanleggen, laten wij kinderen spelenderwijs vertrouwd raken met natuur, en opgroeien in een gezonde omgeving die beweging stimuleert. Veel van de door ons ontwikkelde terreinen zijn openbaar en ingericht als een ontmoetingsplek voor jong en oud. Hiermee hopen we een steentje bij te dragen aan een sociale en duurzame samenleving. 

Naast speelterreinen nemen wij ook andere groenprojecten ter hand die passen bij onze sociale en natuurlijke visie, bijvoorbeeld natuurlijke privé tuinen en tuinen bij senioren complexen. In onze projecten hechten we veel belang aan biodiversiteit (inheems aanplanten, habitat), duurzaamheid ( o.a. materiaalkeuze, hergebruik, waterhuishouding, logistiek) en sociale inclusiviteit (betrekken, leerlingen/leerkrachten, buurt en gebruikers). We bieden onze klanten een totaalplaatje van voortraject (inspraak, ontwerp, adviseren, hulp bij financiering) tot aanleg en onderhoud en merken dat dit zeer gewaardeerd wordt. 

In de toekomst zouden we graag ook betrokken zijn bij wat grootschaliger projecten op het gebied van ecosysteem herstel, duurzame voedselproductie etcetera, ook buiten de stedelijke omgeving.

De coöperatie Stadsoase bestaat uit :

Holger Breek, Ontwerper,

Jeroen Hooijmeijer, Voorman

Rens Labadie, Coördinatie

Gergő Bérci, Ontwerper

www.stadsoase.eu

We zien er ook naar uit jullie binnenkort te ontmoeten bij een activiteit!

Auteur: Rens Labadie, Stadsoase