Ik ben Janouk Kelderman, 29 jaar. Dochter van Jacqueline Kiwitz, Springzaad regio consulent in de Achterhoek. Ik ben presentatrice bij NPO Zapp van kinderprogramma’s als Het Klokhuis, Zapp Your Planet en Brainstorm en ik ben ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds. Samen met hen heb ik vorig jaar het lesprogramma Toekomstkunde opgezet, waarmee basisscholen aan de slag kunnen met thema’s als duurzaamheid, klimaat, natuur en wilde dieren. Al bijna twee jaar post ik iedere dinsdag een video over duurzaamheid op Instagram, waarin ik mijn eigen zoektocht naar een duurzamer leven deel. Je kunt er ideeën uithalen om zelf iets bij te dragen aan een betere wereld. Het zijn simpele tips waarmee ik iedereen aanmoedig om zijn of haar eigen groene zoektocht te starten. Inmiddels is er een soort spin-off ontstaan van deze online content, een fysieke versie, die alweer twee maanden in de boekwinkels ligt: Janouk zoekt een duurzame wereld. Een boek over duurzaamheid en klimaatverandering voor iedereen vanaf 9 jaar. 

Het zijn onderwerpen die mij al lang bezighouden. En mij niet alleen, gelukkig. Ik denk dat er zelfs meer over gesproken wordt dan ooit. En toch blijft het soms nog best moeilijk te begrijpen. Doordat ik veel voor en met kinderen werk, heb ik gemerkt dat het ook bij hen leeft. Er worden vragen gesteld, ze maken zich zorgen, willen graag iets doen en komen in actie. Er zijn steeds vaker kinderen die bewust bezig zijn met goed zorgen voor de aarde. Sommigen maken zich zorgen over hun toekomst. Vragen zich af wat ze zelf kunnen doen. Ik zie ook dat er te weinig naar kinderen wordt geluisterd omdat volwassenen vaak denken dat ze altijd gelijk hebben. Dat was voor mij de druppel. Er moest iets komen dat in heldere taal de problemen van klimaatverandering uitlegt. Zo duidelijk mogelijk, zonder al te veel ingewikkelde wetenschappelijke woorden.Soms kom je daar niet onderuit, daarom zit er een woordenlijst achter in het boek. Er zijn cijfers en feitjes die belangrijk zijn om te delen. Begrijpelijke taal waarmee een kind aan zijn ouders, meester of juf kan laten zien dat hij of zij het anders wil doen of proberen. Zo komt het (veranderende) klimaat aan bod en bijvoorbeeld het groener maken van je leefomgeving, dat kan voor kinderen hun tuin zijn of misschien wel het schoolplein. Een Springzaad ding natuurlijk. Anneke Rodenburg (ontwerpster/hovenier) heeft daarover als expert een mooi stukje in mijn boek geschreven. 

Daarnaast wil ik uitleg geven over duurzaamheid. Dat woord wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt. Je hoort het overal, maar wat is het nu precies, waarom is het zo belangrijk dat we erover praten? Hoe doe je dat, duurzaam leven, is het moeilijk? Is het leuk? Eén ding is zeker: het moet anders. Dus schreef ik dit boek, voor ieder kind. Voor de nieuwe generatie, de toekomst. Maar dit boek is ook voor iedereen die zich zorgen maakt: jong en oud. Voor degenen die vragen hebben, inspiratie zoeken. En die ingewikkelde onderwerpen die te maken hebben met klimaatverandering en duurzaamheid graag uitgelegd zien in heldere taal. Zonder dat iedere zin drie keer gelezen moet worden. Al blijft het moeilijke materie. En dit boek is voor mij. Omdat ik een sterke motivatie voel om anderen enthousiast te maken en informatie te delen. Het is een gidsje geworden waar je doorheen kunt bladeren, onderwerpen opzoeken die jou interesseren. Geen boek dat je perse van voor naar achter moet lezen. Het allerbelangrijkste vind ik dat dit boek handvatten geeft om zelf aan de slag te gaan. Het staat vol met tips en tricks, recepten, proefjes en ‘Do it Yourself’ ideeën. Zo kunnen kinderen samen met hun ouders of het hele gezin aan de slag om de wereld duurzamer te maken. Misschien wel met de hele klas. Samen met vriendjes en vriendinnetjes.

Mijn groene missie is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Ik ben als kind opgegroeid in de Achterhoek, volop in het groen en omringd door dieren. Mijn ouders namen ons, zo klein als we waren, altijd al mee naar buiten, de natuur in. Ook als het regende, hop laarzen aan. Ik leerde als kind ieder vogeltje in de tuin bij naam door het herkennen van blauwe petjes of rode borst en herkende de beestjes die in de kriebelpotenhoek ‘woonden’. Ik kan wel zeggen dat mijn liefde voor de natuur zo is ontstaan. En dat is ook de missie van Springzaad toch? Meer ruimte voor natuur en kinderen. Volgens mij ben ik het bewijs dat dit werkt.

Iedere dag zet ik me in voor dierenwelzijn en probeer ik goed voor de natuur te zorgen. Dat doe ik omdat het voor mij vanzelfsprekend is, ik ben er mee opgegroeid. Het allerbelangrijkste dat ik als klein kind leerde is: alles wat leeft is belangrijk en heeft een functie in het ecosysteem. Dat we met respect moeten omgaan met dieren en de natuur. Ik kan dan ook ontzettend kwaad worden als ik mensen zie die dat niet doen. Als ik iemand zie die schade aanricht aan de natuur op welke manier dan ook, dan zal ik als het kan daar iets van zeggen. Denk aan mensen die afval van zich afgooien, hun honden los laten lopen in een broedgebied, zonder schaamte gif spuiten in hun tuin of dieren bang maken met vuurwerk. Soms voel ik mezelf een soort boswachter of natuurbeschermer, maar dan zonder officiële aanstelling, haha. 

Die groene opvoeding heeft ervoor gezorgd dat ik mijn hele leven al zuinig ben op de natuur en bewust ben van mijn leefomgeving. Ik gun elk kind diezelfde bewustwording en hoop dat steeds meer mensen gaan inzien dat er iets moet veranderen in de manier waarop we leven. Geef het juist de kinderen van nu mee, zij zijn de toekomst. Ik draag graag mijn steentje bij aan het verspreiden van kennis en inspiratie met mijn boek, mijn ambassadeurschap van het Wereld Natuur Fonds of door het steunen van initiatieven zoals Omroep Groen, die de aarde meer aandacht willen geven op televisie en radio. Zodat ik later niet hoef te zeggen ‘hadden we maar’, hadden we maar gezien dat onze planeet een paradijs is. We hebben maar één wereld, dus laten we er zuinig op zijn. Elke kleine stap is er één, samen kunnen we dat. En dat is eigenlijk ook de boodschap waar het netwerk van Springzaad zich al jaren voor in zet.

Auteur: Jeanette van der Meulen

Midden in de kiemrust van de natuur en terugkijkend op een bizar coronajaar vraag ik mij af waar staan wij nu eigenlijk? De wereld om ons heen is veranderd en meer dan ooit is aan de orde ons hierop aan te passen. Tweeduizend twintig was voor mij ook een jaar van verrijking, de beperkingen gaven mij namelijk inzichten die ik vergeten was. In de winter kunnen wij onze sporen voor 2021 zoeken: afscheid nemen van wat ons niet meer dient en omarmen waar de nieuwe omstandigheden om schreeuwen.

Dus niet alleen voor de planten en zaden een kiemrust maar ook voor onszelf. 

Afgelopen weekend bezocht ik met mijn kleinkinderen Naturalis in Leiden.

“ Biodiversity centre” en ja daar is geen letter van gelogen: wat een feest! Een schatkamer aan soorten en eigenschappen. Wat mij hierin ontroert, is de gezamenlijke historie van miljoenen jaren die direct onder onze voeten voor iedereen beschikbaar is. Wat hier op aarde allemaal rondgelopen heeft en opgeslagen ligt in de bodem: versteend leven, fossielen zoals de skeletten van dinosaurussen met als hoogtepunt  “Trixie” in ware proporties. Een maquette van Oer-Nederland waar onze rivieren nog als een grote stroom het land verdeelden in Noord en Zuid en waar oerossen en mammoeten doorheen trokken. De vogeltjes van Darwin, een overweldigende variatie aan vogels waterdieren, zoogdieren en last but not least… plafond hoge stellingen met lades boordevol planten, vlinders en insecten. Een rijke gezamenlijke historie die zich cyclisch wist aan te passen aan veranderende omstandigheden: verschijnen en verdwijnen steeds maar weer. Dit voelde bij mij als weerzien en thuiskomen. 

Wat een schril contrast met onze huidige manier van leven. Wij zijn door de eeuwen heen gewend geraakt onszelf buiten de cirkel van de natuur te plaatsen, buiten het netwerk waar wij juist onderdeel van zijn en mee samen zouden moeten werken. Losgeslagen en afgerukt in plaats van verbonden te zijn met alles wat leeft. Krampachtig houden wij vast aan een systeem waar wij de natuur als een supermarkt blijven bekijken waaruit wij kunnen plukken wat wij maar willen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld planten en bomen die een natuurlijke grens aan hun behoefte hebben en ruimhartig doorgeven wat zij niet nodig hebben aan de niche waar zij onderdeel van zijn. Ook dieren hamsteren alleen als het nodig is, voor hun wintervoorraad bijvoorbeeld of zoals een rups voor de transformatie in haar cocon. 

Anderhalve maand geleden werd Joël ons 3^e kleinkind geboren en ja als je zo`n kakelvers mensenkind in je armen neemt, kijk je zomaar regelrecht de heelheid in. Een heelheid waar weinig woorden voor zijn maar die zeker van nature verbonden is met alles wat leeft. Een herinnering die gek genoeg vlak onder de oppervlakte ligt en herkenbaar aanwezig is voor ieder van ons. Vanuit deze heelheid en alleen met zijn zintuigen stelt de baby zich vanaf de eerste ademteug open voor een nieuw te ontdekken wildvreemde wereld. Wat een vertrouwen in eigen kunnen en wat een vertrouwen in zijn directe omgeving, zijn ouders. Emotionele veiligheid ten top in volledige afhankelijkheid.

In de kiemrust 2020- 2021 kunnen wij ervan uitgaan dat ook de natuur in onszelf er op gericht is meer leven voort te brengen.. dat natuurlijk veranderen een cyclisch proces is van groei, verval en afbraak… dat wij sterker worden door mee te veranderen. Oud maakt plaats voor nieuw. Flora en fauna gaan ons hierin voor met miljoenen jaren ervaring, opgedaan als overlever. Hoe logisch is het dan om van de natuur te leren? Onze allerkleinsten houden ons een spiegel voor waarin wij onze herkomst herkennen. Verklein je wereld net zo lang tot de heelheid er weer doorheen straalt en ruimte creëert voor verwonderen en opnieuw beginnen. Zet al je zintuigen “op scherp” dan kun je jezelf openstellen voor wat je niet weet en speuren naar natuurlijke verbindingen in je bloedeigen niche. Geniet van dit proces en maak je ontdekkingstocht net zo luchtig en speels als onze allerkleinsten dit doen. Zo wordt schaarste een overvloed aan vormen en mogelijkheden die alleen tot stand kan komen als de losse delen caleidoscopisch in elkaar vallen. 

Angst voor vernieuwing? Ik ben vooral bang dat alles hetzelfde blijft. 

Quote van Loesje

Zo zijn wij in december 2020 toch verbonden met alles wat leeft.  Komt verwondert u hier mensen!