Wil je meer weten over het werk van het Springzaad expertisenetwerk Regionale consulenten of ben je geïnteresseerd om deel te nemen, neem dan contact op met het secretariaat.
Bijeenkomst Expertise Netwerk Groene Schoolpleinen en Regioconsulenten
We beginnen deze aanvankelijk grijze maar droge vrijdagmiddag 29 september in Zaandijk met een rondleiding van Marc over de buitenplaats van basisschool Het Schatrijk in Zaandijk.
We zijn allen speelnatuur consulenten en lopen met die achtergrond en insteek over het in gedeelten aangepakte schoolplein. Jan de Vries die vanaf begin betrokken is bij de aanpak en daadwerkelijke uitvoering van het school’plein’ is aanwezig en licht het e.e.a. toe. Het is vrijdagmiddag een groep kinderen is met een begeleider naast het terrein van de school een vuurtje aan het stoken, om houtskool te maken. Een volgende vrijdagmiddag gaan ze hiermee aan het tekenen.
We discussiëren aan de hand van een praktijksituatie hoe je het zou aanpakken, met het oog op speelveiligheid en acceptabele risico’s. Het dilemma van gebruik van water op het terrein, om mee te spelen is ook een onderwerp van het gesprek.
De boeiende gesprekken en uitwisseling van ervaringen en inspirerende voorbeelden zetten we binnen voort. Er komen boekentips en mooie praktijkvoorbeelden van aanpak aanleg en vervolgen heel belangrijk onderhoud van een aangelegde groene buitenruimte voorbij.
De zakelijke kant van deze dingen, samenwerking met partners onderling maar ook met andere organisaties. Wat vinden we daarvan, hoe staan we erin. Wat willen we uitdragen, waarin onderscheiden we ons.
Vooral ook: Hoe betrekken we kinderen en ook ouders leerkrachten betrokken bij de trajecten.
Hoe krijgen we ze gemotiveerd om eraan mee te werken en wellicht te onderhouden, ermee te spelen kortom: al het groens ‘tussen de oren’.
Maak een buitenruimte die aantrekkelijk is om te gebruiken voor de lessen. Veel aanbod, van van alles zodat er voldoende aanleidingen zijn om weer een lesje aan te koppelen.
Fantaseer er op los, wat betreft het beginstadium (voor aanleg) Met name in ontwerp kan alles, daarna kijken we wel of het iets praktischer opgelost moet worden (realisatie). Vooral veel diversiteit in ideeën brengt het tot een rijk plan. Realiseer het met aandacht, gevoel en veel handen als het even kan. Grote betrokkenheid en groeiend besef maakt dat de kans op slagen, nl. dat het gebruikt gaat worden, gaat leven en in stand wordt gehouden (onderhoud) groter.
Een geslaagd groenblauwe buitenruimte is nooit AF natuurlijk, het groeit en ontwikkelt.
Met het aanleggen van meer groenblauw en aanleidingen voor spel, begint het pas!
Gebruik met het door ontwikkelen en de lessen van alles wat voorbijkomt, de seizoenen, dieren, planten en beweeg er vooral heel veel bij!
Samen zorgen voor fijne omgeving om te verblijven, om in te werken en te spelen.
Op zaterdag 7 oktober werd voor de tweede keer de Rob Leopold & Hein Koningenprijs uitgereikt. Deze wisseltrofee is bedoeld voor vernieuwende initiatieven in het natuurrijke groen.
De prijs ging ditmaal naar kunstenaar Chantalla Pleiter. Zij zet nieuwe media in om andere, nieuwe doelgroepen te bereiken. Met haar project ‘Biodiversity in Augmented Reality’ laat zij planten hun eigen verhaal vertellen. Op aanstekelijke wijze maak je kennis met de veelzijdigheid van de natuur. Deze vorm is heel geschikt om ook jongeren te bereiken en hen het belang van biodiversiteit te laten ervaren. De prijs bestaat uit een beeldje, gemaakt door Hester de Beus en en ditmaal, heel toepasselijk, het boek Flora Batava.
De prijs is genoemd naar Rob Leopold (in 2005 overleden schrijver, dichter, filosoof en inspirator van onder meer natuurtuinen) en Hein Koningen (voormalig hoofd van het Amstelveense heemgroen en oud-voorzitter van Stichting Oase). Beiden hebben, elk op hun eigen wijze, een grote bijdrage geleverd aan het denken over, stimuleren en realiseren van natuurrijke tuinen en parken. De Rob Leopold & Hein Koningenprijs wordt uitgereikt aan jonge mensen die de natuurrijke leefomgeving op bijzondere wijze bevorderen.
In 2018 werd de prijs voor de eerste maal uitgereikt aan Jasper Helmantel en Jojanneke Bijkerk van de Cruydt-Hoeck. Zij ontwikkelden groot sortiment wilde plantenzaden en wilde planten, beschikbaar voor professionals en particulieren. Samen met hun team adviseren zij over de toepassing van inheemse planten. Ook stimuleren zij allerlei initiatieven op het gebied van biodiversiteit.
De prijs werd ditmaal uitgereikt tijdens de tweede Oase Netwerkdag. In het Oase Netwerk werken organisaties samen die zich bezighouden met de natuurrijke leefomgeving. Dit zijn Vakgroep Wilde Weelde (ecologisch hoveniers en ontwerpers), Stichting Springzaad (speelnatuur), Samenwerkende Natuurrijke Tuinen en Parken (SNTP) en Stichting Oase (o.a. uitgever tijdschrift Oase). Door kennis te delen, scholing en gemeenschappelijke activiteiten aan te bieden, werken zij samen aan meer biodiversiteit in de woonomgeving.
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2023/10/Prijsuitreiking-Foto-Martin-Stevens-edited.jpeg853853secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2023-10-20 19:40:242023-10-25 13:54:35#92 Uitreiking Rob Leopold & Hein Koningenprijs aan kunstenaar Chantalla Pleiter
Wie kent het boekje “ Wij gaan op berenjacht” niet? Er is inmiddels een hele generatie mee opgegroeid. De wat oudere kinderen lezen het nog wat graag voor aan de jonkies, die er geen genoeg van kunnen krijgen. Vooruit… één coupletje dan, gewoon omdat het zo leuk is.
Wij gaan op berenjacht
We gaan een hele grote vangen
Wat een prachtige dag!
Wij zijn niet bang.
O jee! Een rivier!
Een diepe koude rivier
Wij kunnen er niet bovenover
Wij kunnen er niet onderdoor
O nee!
We moeten er dwars doorheen.
Plenserdeplons!
Plenserdeplons!
Plenserdeplons!
Dit piepkleine verhaaltje waarin vier kinderen met hun vader op berenjacht gaan, is één groot pleidooi om buiten gebaande paden te gaan. Nergens een richtingaanwijzer, een weg, een pad of een brug … “O nee! We moeten er wel dwars doorheen!” En dat betekent sneeuwstormen, kolkende rivieren en een diep donker woud trotseren. Uitproberen en nieuwsgierig zijn naar het onbekende, obstakels overwinnen en samen een unieke ervaring opdoen. Een krachtig verhaal in een notendop.
Kinderen zijn van nature nieuwsgierig, als een kind niet onderzoekt is het ziek. Van jongs af aan is het sowieso een ontdekkingstocht die vreemde nieuwe wereld in. Onderzoek zit ons dus allemaal in het bloed. De kunst echter is dit als belangrijkste vaardigheid centraal te blijven stellen, zowel thuis als in het onderwijs. Niet alleen als privilege voor de hoogbegaafde “plus-klassers” maar als basisrecht voor ieder kind. Vertrouwen krijgen in eigen logica en interesse en van daaruit unieke vragen leren formuleren. Dit zou de speelse rode draad kunnen zijn om de groter wordende wereld te omarmen en dit vervolgens in de volwassenheid nooit meer los te laten!
Eeuwenoude verhalen:
Kom, ik neem jullie mee op “Berenjacht” Naturalis in. Groep 8 heeft zich aangemeld voor de workshop “BewIJstijd” en schuifelt nieuwsgierig door de draaideuren naar binnen. Voordat wij naar de zaal IJstijd gaan, laten wij de kinderen de laatste vondst zien in de zaal Live Science. Nog maar twee maanden geleden, tijdens een bezoek aan de Marker Wadden, vond een meisje daar een eeuwenoud bot van een grottenleeuw in het zand. En kijk, daar ligt dat bot zo maar in de vitrine, eeuwenoud en Naturalis mocht het houden. Wauw… hebben hier in Nederland echt grottenleeuwen en mammoets rondgelopen? Dan wordt het in één klap interessant en actueel en staat groep 8 open om op “ Berenjacht” te gaan in Naturalis.
Op naar de zaal IJstijd dan maar! Centraal prijkt een grote maquette, waarin zichtbaar is hoe Nederland er met een totaal ander ecosysteem 30.000 jaar geleden uitzag. Toen de Noordzee droog lag, ons landje een toendra was zonder bomen en onderdeel van de poolwoestijn die zich van Engeland tot en met Oost Siberië uitstrekte. Toen het ijs begon te smelten. stroomde de Noordzee weer vol, de Rijn had de loop van de huidige IJssel en de Maas was een grote stroom smeltwater waar kudden mammoets doorheen stampten.
Rondom de maquette staan complete skeletten opgesteld van een mammoet, reuzenhert, grottenleeuw, wolharige neushoorn en een steppenwisent. Door de studenten paleontologie op Live Science bewerkt en in elkaar gezet vanuit eerdere vondsten.
De vragen van de kinderen buitelen over elkaar heen en worden veelkleuriger. Binnen een half uur zijn eeuwenoude verhalen springlevend en is de grond onder hun voeten definitief wakker geschud.
Nieuwe verhalen:
Wordt gezocht: nieuwe krachtige verhalenvertellers. Ik zie ik zie wat jij niet ziet …en wat zie jij? Niet langer gebaande paden of weetjes van internet plukken. Maar kinderen uitdagen zich vanuit authenticiteit een persoonlijke zoektocht toe te eigenen. Niet op zoek naar de spelregels maar nieuwsgierig naar wat je niet weet en aanhaken op de originele natuurlijke verbindingen. En echt die antwoorden vind je niet op internet, maar daarvoor moet je zelf op pad. Waarheden van nu kritisch onderzoeken, afpellen, bekijken en herijken. En dan kan het wel eens zijn dat de mogelijkheden elk voorstellingsvermogen te boven gaat en de nieuwe verhalenvertellers al actief zijn:
Zoals de ekster, die op het dak van een Antwerps ziekenhuis de anti- vogelpinnen gebruikt om zelf een nest te maken, waardoor ongenode gasten zijn eieren niet meer uit het nest kunnen pikken. Dit nest wordt tentoongesteld in Naturalis.
Zoals een unieke ontmoeting met ‘s werelds eerste officiële cyborg Neil Harbisson. Geboren met volledige kleurenblindheid heeft hij een antenne ontwikkeld en stevig op zijn schedel laten bevestigen. Met behulp hiervan zet hij kleuren om in tonen en kan hij zelfs infrarood en ultraviolet waarnemen. Hierdoor geeft Harbisson aan een sterkere verbinding met de natuur te kunnen leggen en zich beter te kunnen identificeren met dieren en planten. Jongeren tussen 12-18 jaar kregen 17 september in Naturalis de mogelijkheid hem hierop te bevragen.
Zoals de jaarlijks terugkerende Dutch Design week met het thema “Picture This” ons voorstellingsvermogen wil masseren met voorbeelden hoe het anders kan als het anders moet.
Wie gaat er mee op berenjacht?
Wat een weelde, eindelijk kunnen wij op expeditie. Wat een prachtige dag- wij zijn niet bang. We kunnen er niet bovenover We kunnen er niet onderdoor O nee! We moeten er wel dwars doorheen!
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2023/10/IMG_7520-2.jpg294267secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2023-10-20 19:33:532023-10-25 14:01:43#92 Column: Nieuwe & eeuwenoude verhalen
Het eerste buitenleslokaal, waar leerkrachten in de buitenlucht les kunnen geven, is een feit. In opdracht van de provincie Noord-Brabant heeft Petra Wevers, groencoach van KrachtigBuiten, dit bedacht. Voor het ontwerp werd samenwerking gezocht met architect Daan Bolier (Bolier Architecten).
Petra Wevers maakt zich sterk voor het buitenlesgeven als onderdeel van het dagelijks onderwijs en begeleidt scholen om hun schoolplein te vergroenen. Het is haar wens, als groencoach van KrachtigBuiten, dat scholen zo gemakkelijker en dus meer, zelfs in diverse weersomstandigheden, buiten lesgeven.
In het voorjaar schreef Schoolpleinen van de Toekomst een prijsvraag uit. Alle Brabantse scholen mochten meedoen. De belangstelling was groot, 70 inschrijvingen maar liefst. Tijdens de Nationale Buitenlesdag kregen de kinderen van de Eindhovense Wethouder van Eupenschool te horen dat ze het buitenleslokaal hadden gewonnen. Reden voor veel gejuich op het schoolplein en een extra leuke buitenles met Zapp presentatrice Janouk Kelderman. Het buitenleslokaal is uiteindelijk eind zomervakantie gebouwd.
Het ontwerp van het buitenleslokaal is duurzaam en natuur-inclusief. Het is ‘n deels overkapte buitenlesplek die opgaat in het groene schoolplein en voldoet aan de uitgangspunten van ‘Schoolpleinen van de Toekomst’: Avontuurlijk, Natuurlijk, Klimaatbestendig en Gezond.
Daan Bolier heeft de ideeën van Petra Wevers vertaald in dit cafetariamodel. Door de manier van schakelingen van daken, in de vorm van een blad, ontstaan er een of meerdere overdekte centrale buitenruimtes waar kinderen beschut tegen zon, wind of regen buiten educatief bezig kunnen zijn. Zo heeft een school de keuzevrijheid om naar behoefte het buitenleslokaal te bouwen op hun schoolplein. Dit ontwerp heeft ook een leerkrachtenmeubel, met afsluitbare kast en spoelbak. dat is aangesloten op water en elektra.
De banken zijn van opgestapelde, verlijmde oude stoeptegels en aangevuld met zitjes van boomstammen. Ook zijn er een krijtbord en een educatiebord, met de zoekplaat “Ontdek de dieren op en rondom het schoolplein’, gemonteerd. Natuurillustrator Jasper de Ruiter heeft dit educatiebord ontworpen waarop de dieren staan die onder begeleiding van Petra met kinderen van de Wethouder van Eupenschool bij elkaar zijn gespeurd. Ook heeft Petra Wevers met twee leerlingenraden gesproken over het ontwerp. Daaruit kwam het idee naar voren om buitenleskussentjes voor op de stenen banken te maken van oude boodschappentassen met natuurprints. Atelier UnIK uit Breda heeft dit idee uitgevoerd.
Voor deze pilot werd door Woetz Speeltoestellen een bouwpakket geleverd, met vier dakdelen, robinia palen en een leerkrachtenmeubel met afsluitbare kast met spoelbak en tafelblad. Uitvoerder Martijn Beljaars, van Braat Groenbeleving, heeft dit bouwpakket ter plekke in elkaar gezet.
Het buitenleslokaal is klimaatbestendig, omdat het kostbare regenwater wordt opgevangen door het groene dak en het overige regenwater in een regenton. Ook draagt dit bij aan meer biodiversiteit door de keuze van beplanting op het groene dak en de klimplanten die langs de robinia palen omhoog groeien. Het groene dak en later het begroeide pergola dak zorgen voor verkoeling tijdens warme zomerdagen.
Deze buitenlesplek is een inspirerend voorbeeld voor andere scholen die meer met de buitenruimte van hun school willen doen. Het is een plek waar kinderen op een speelse en educatieve manier in de frisse buitenlucht kennis en ervaringen op kunnen doen met natuur, maar waar ook zeker andere lessen in passen, waar ontdekkend en bewegend leren mogelijk is. IVN Natuureducatie maakte het buitenleslokaal compleet met een leskist en een scholingstraject ‘Je buitenruimte als rijke leeromgeving’.
Dit buitenleslokaal wordt rond de herfstvakantie feestelijk geopend in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de gemeente Eindhoven en provincie Noord-Brabant
De technische tekeningen van het buitenlokaal zijn gratis te downloaden op de site van ‘Schoolpleinen van de Toekomst’. Petra hoopt dat veel scholen hiervan gebruik gaan maken. Als groencoach begeleidt zij de scholen graag bij het tot stand komen bij het verdere vergroenen en realiseren van een buitenleslokaal op het schoolplein. U kunt hiervoor contact met haar opnemen via www.KrachtigBuiten.nl .
Zie hier een publicatie van de Provincie Noord-Brabant:
En dit in de nieuwsbrief van Natuur en Samenleving. Helaas staat hier dat het al geopend is, maar dat vindt later plaats als het educatiebord is geplaatst, de banken gelijmd zijn en de kussentjes geleverd.
Tekst: Petra Wevers en Ity Busstra
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2023/10/WhatsApp-Image-2023-09-25-at-16.13.39.jpeg11522048secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2023-10-20 18:50:412023-10-23 08:43:34#92 De waarde van een buitenleslokaal
The park department of the City of Örebro in Sweden has worked hard over the last few years to develop our work with playgrounds. Before we built standard playgrounds that were dominated by a handful of play equipment on a flat surface, but know we try to create rich and green playscapes that offer far more play affordances.
We were eager to see good examples of water play, and thought that the best European country to visit such places surely must be the Netherlands? So we contacted Springzaad and arranged for a study trip. And what a nice studytrip! We were inspired by many things!
The ones of us that visited the Netherlands for the first time were amazed of the multitude of canals and ditches that seemed to be, well everywhere. So much water in the fields, next to houses and in the villages and cities…
We were also impressed by the streets where cars clearly are not the first priority. Even in streets that weren’t so wide, you still had place for cycle lanes, walking lanes AND trees. The lush vegetation in front of houses, lots of trees and greenery along canals in combination with brickwork and not to high houses in Utrecht and Rotterdam made us want to live here. Such a pleasant atmosphere!
But our main focus was play… One of the places we were most impressed by was Speeldernis. What a playscape! It was so interesting to see the built water spring and creek that filled the play ponds. And it was especially interesting to hear that the water was pumped up groundwater that further down was pumped out into the canal, and also the techniques for preparing the bottom of the ponds with willow, netting and sand, so to make the ponds only knee-deep and easy to wade in.
The mud hill in Oerrr Haarzuilens Speelnatur park was another favourite! We were lucky to visit when two families were there, and so could observe the concentrated joy of four boys around 8-10 years old that played there.
It was also a wonderful to see the schoolground of the Dalton school de Margriet in full action with kids out playing during recess. A few friendly places with tree huts, rope swings, water and sand play in combination with loose parts and teachers who understand play – that’s all you need. We were amazed to see comparatively green schoolgrounds both in Rotterdam and in Nijmegen that were really small in size. The national agency for buildning in Sweden recommends that schoolgrounds have at least 30 square meters per child, otherwise keeping them green can be difficult in the long term. The good exemples we visited were much smaller than that…
We were also very interested to hear about the work of Springzaad, managing a network with many different kinds of companies and organisations, organizing many study tours, and giving courses. We see how useful that would be, and have started thinking of how something similar to Springzaad could develop in Sweden.
If you come to Sweden, make sure to stop in Örebro! We would love to hear your thoughts on some of the playspaces we’ve created in the last years. Like you, we see many advantages by building the landscape first, with topograhy, and interesting vegetation. We then try to enhance the play value by integrating some choice play equipment and adding other cretive or artful elements.
Clever – to use water in order to create a level of challenge without high height!
Lunch at the goat farm next to Oerrr Haarzuilens Speelnatur park. What a lovely place, so child friendly. We wished we had something similar in Örebro!
In the Botanical gardens of Utrecht we were very inspired be the re-use of concrete.
The play ponds in Speeldernis. A place of freedom and adventure…
Simple things can work wonders with the right staff in a schoolground. But the magic only appears when you can observe the kids while they are busy playing…
The Wednesday of the trip was situated in the east of Holland around Nijmegen.
by Pjotr Timmerman
First stop, was the primary school with Jenaplan approach ‘De Vuurvogel’ (Malden). Especially the public parc next to it, which is at the same time the schoolkids playground during breaks. No fences and gates, free accessible 24/7. This is actually the afct for all visited sites! Wonderfully created by Jan Kersten (Bureau Niche) and also participating in the discussion with the director of the school. ‘What about vandalism and security’? There is some annoying and expensive breakdown of things. Many playing/hanging around kids at the place where once pupils of the school. With a clever approach you can talk to them in a way that helps. There is always a certain percentage which isn’t reasonable at all. Social control, every half an hour, by 2 well trained kind ‘social workers’ proves to be quite (cost) effective.
After that we had a meeting at the ‘Avonturenbos’ (Groesbeek). A co-operation from State Forest (SBB) and the municipality. Play (local kids) and learning grounds (regional school classes) at the edge of this village and maintained by a voluntary ‘forester’ (73) and every week, 1 day by a team of disabled volunteers from nearby. More or less the same kind of discussion about vandalism and at this site kept save by the inhabitants of nearby flat. The basement provides a warm and safe place for the coffee breaks of the workers & their tools.
In Groesbeek we took a look at the ‘Groeske’ as well. A new (5 yrs. ago) established multifunctional parc around the small stream which once ran invisibly in a sewage canal. It’s the playground of the older kids from the school next door, playgrounds for everyone from 0-100, wadi-system for huge thunderstorms, exercise site for the elderly people from their nearby home and historical site (it provides the village it’s name).
The fourth stop was again at a primary school now with Waldorf approach ‘Meander’ (Nijmegen). A very condensed green playgrounds for 450 pupils at 1600 m2. Discussion about safety, water quality (ground water), again how to keep the place in good shape (1 million small feet a day!). Teacher Tim and housekeeper Harald answered our questions professionally! After lunch at Blixem restaurant and a break at Intratuin Malden (tulip bulbs etc) the minibus headed south for Ghent (Belgium).
https://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2023/10/lunch-at-goat-farm-edited-scaled.jpg14392560secretariaathttps://www.springzaad.nl/wp-content/uploads/2019/11/1b-wit-zonder-tekst-216x300.pngsecretariaat2023-10-20 17:27:232023-10-30 10:40:11#92 Ambtenaren uit de Zweedse stad Örebro bij Springzaad op bezoek
