Ga mee naar buiten!
Waterbeestjes
Wat is er leuker dan waterbeestjes vangen en bekijken? Iedere sloot of vijver zit
’s zomers vol leven: watervlooien, waterkevers, waterwantsen, muggenlarven, allerlei libellenlarven en waterslakken, bloedzuigers en ander klein grut. Ga met de kinderen naar buiten om deze diertjes eens goed te bekijken. Zorg voor schepnet(ten) en een flinke witte plastic bak of emmer. Je kunt ook een ‘stukje sloot’ naar binnen halen.
Ontdek het!
Wat leeft er allemaal?
Ga eerst samen langs de waterkant zitten en kijk goed wat er leeft. Is het water helder en schijnt de zon erin dan kun je ook zien wat er in het water zwemt. Sommige diertjes komen aan de oppervlakte om adem te halen. Anderen lopen op het wateroppervlak of vliegen erboven. De diertjes zijn op zoek naar voedsel of een soortgenoot om mee te paren.
Daarna doe je wat water in de bak en schep je met je netje enkele keren door het water. Tussen de waterplanten zitten de meeste diertjes. Vlak langs de bodem leven weer andere soorten. Keer het netje om in de bak. Er valt vast al veel te zien! Kinderen vinden het fantastisch om gewoon te kijken hoe de verschillende diertjes er uit zien en wat ze doen. Het is leuk om zelf namen te verzinnen. Met een vergrootglas of loeppotje kun je de hele kleintjes nog beter observeren. Grappig om te bekijken zijn watervlooien. Deze piepkleine diertjes zijn haast doorzichtig.
Een goed hulpmiddel om de diertjes op naam te brengen is de ‘Zoekkaart Waterdiertjes’ onder andere verkrijgbaar bij het IVN, maar ook digitaal te bekijken. Zie onderaan bij de websites.
Leefgemeenschap
Een sloot of vijver is een levensgemeenschap. Ieder dier en iedere plant heeft zijn eigen plaats in het geheel en alles draait om eten en gegeten worden. Een aantal dieren leeft van planten of algen, zoals watervlooien, waterslakken en kleine kikkervisjes. Er zijn er ook die andere dieren eten. Zo eten stekelbaarsjes watervlooien en grote vissen eten stekelbaarsjes. Vooral de grote libellenlarven, keverlarven en waterroofkevers als de geelgerande watertor zijn echte jagers.
Boven, op en in het water
Boven het water zie je grote en kleine libellen (waterjuffers). Ze jagen op insecten. Deze dieren leggen hun eitjes in het water. Vlak voor ze dat doen zie je mannetjes en vrouwtjes vliegen die aan elkaar vastzitten De larven die uit de eitjes komen, leven ook in het water. Een larve die op het punt staat te veranderen in een volwassen libel, kruipt langs een plantenstengel omhoog. Ook andere insecten als muggen en haften leggen eitjes in het water waar larven uitkomen die in het water leven. Kokerjuffers zijn ook larven van vliegende insecten. Het bijzondere van deze dieren is dat ze van kleine stokjes en zandkorreltjes een soort kokertje maken waar ze in kruipen om bescherming te zoeken.
Op het wateroppervlak lopen schaatsenrijders en schrijvertjes. Zij leven van kleine diertjes zoals vliegjes die in het water terecht zijn gekomen.
Een heel bijzonder dier is de waterspin, de enige spin die onder water kan leven. De waterspin neemt tussen haar haren een belletje lucht mee onder water. Daar maakt ze een grote luchtbel waar ze droog in kan zitten en kan ademen. Af en toe kruipt ze eruit om een prooi te vangen.
Ook waterkevers en bootsmannetjes (waterwantsen), nemen lucht mee onder water. Bij bootsmannetjes is het dan net of ze een zilveren buik hebben. Dat komt door het spiegelende luchtlaagje.
Een diertje dat je vaak in sloten tegenkomt is de watermijt. Een klein rood bolvormig diertje, familie van de spinnen. Het zwemt druk heen en weer op zoek naar nog kleinere diertjes om op te eten.
Op de bodem van de sloot leven zoetwaterpissebedden. Ze eten afval zoals plantenresten. Je kunt goed zien dat ze familie zijn van de pissebedden die op het land leven. Ook bacteriën zijn afvaleters, ze zorgen dat het water helder blijft maar zijn alleen maar met een heel goede microscoop te zien.
Sloot in de klas
Je kunt ook een slootaquarium inrichten met slootwater en waterplanten. Doe de gevangen waterdiertjes daarin zodat de kinderen ze wat langer kunnen observeren. Beschermde dieren als kikkers en salamanders kunnen natuurlijk niet mee. Er zijn nogal wat rovers onder de waterdieren zoals waterkevers, grote libellenlarven en waterwantsen. Dus het kan gebeuren dat de een de ander oppeuzelt. Zo gaat het in de natuur ook. Laat dit soort dieren niet te lang in de bak zwemmen anders houd je niet veel over. Laat alle dieren na enkele dagen weer vrij.
Activiteiten voor kinderen
1. Waterdieren vangen
Nodig: schepnet(ten), een grote plastic bak (liefst wit) gevuld met sloot- of vijverwater om de diertjes in te doen, een zoekkaart om de waterdiertjes te herkennen. Zo’n kaart is o.a. te koop bij het IVN en ook digitaal te bekijken. Zie hieronder bij de websites.
Schep met je net tussen de waterplanten. Kiep je netje voorzichtig om boven de bak. De diertjes die verstopt zitten, zullen dan uit de modder en de planten tevoorschijn komen.
2. Observeren en namen zoeken
De kinderen kunnen de slootdiertjes gewoon zo bekijken, maar met een vergrootglas erbij wordt het nog interessanter. Heb je de beschikking over een microscoop dan gaat er echt een nieuwe wereld open. Ook van de kleinste diertjes zijn dan alle details zichtbaar. Watervlooien bijvoorbeeld zijn heel fascinerend om te bekijken. Doe er een paar in een glazen schaaltje met water. Je ziet hun hart kloppen en soms zie je aan kleine groene bolletjes in hun buik dat ze gegeten hebben.
Ben je klaar met kijken, dan laat je alle dieren weer vrij in de sloot of vijver.
3. Filmpjes bekijken
Zie hieronder de website van schooltv.
Websites
Diverse filmpjes: ‘Leven in de sloot’ – Interactieve schoolplaat met diverse filmpjes.
‘Slootdiertjes’ van Huisje Boompje Beestje, ‘Voortplanting van de libel’, Nieuws uit de Natuur – Sloot en plas, Van eitje tot poelslak’, ‘De kokerjuffer’ van Vroege vogels in de klas, ‘Waterspin bouwt duikerklok’, ‘De Geelgerande Waterroofkever’, ‘De sloot’ van Nieuws uit de natuur.
Op deze website kun je een heel geschikte zoekkaart bekijken. Op de achterkant staat alle informatie over de dieren.
Tekst: Marlies Huijzer
Foto’s: Martin Stevens, Ferry Siemensma
